Mentor – gatunek wymierający

Miniony tydzień był spektakularnym pasmem sukcesów Elona Muska. Co prawda po prezentacji humanoidalnych robotów akcje Tesli spadły prawie o 10%, ale już lądowanie autonomicznej rakiety (segmentu) ze stajni SpaceX rozbiło bank. Dużo się mówi (o czym pisze sam Musk w swojej biografii), że jest samotnym geniuszem, nie słucha innych, a wręcz zwalnia tych, którzy są nieposłuszni. Ale czy na pewno?

Liderzy potrzebują mentora. Wyruszając w swoją podróż w nieznane meandry biznesu, dobrze, aby ktoś mógł im dać dobrą radę lub pomocną dłoń. Tylko nieliczni mogą liczyć na takie szczęście. Mentor, który rozumie zarówno zmieniający się świat, a jednocześnie ma czas i wystarczająco dużo pasji, aby dzielić się swoim doświadczeniem, jest dziś na wagę złota.

Koncepcja mentora ma swoje korzenie w starożytnej Grecji, a jej pochodzenie związane jest z mitologią. Termin „mentor” pochodzi od imienia jednej z postaci „Odysei” Homera. W tej epopei Mentor był bliskim przyjacielem Odyseusza. Gdy Odyseusz wyruszył na wojnę trojańską, powierzył Mentorowi opiekę nad swoim synem, Telemachem. Mentor pełnił rolę doradcy i opiekuna młodego chłopca, pomagając mu w rozwoju i wychowaniu. Mentor symbolizuje postać mądrej i doświadczonej osoby, która wspiera, inspiruje oraz doradza młodszej lub mniej doświadczonej osobie.

Mentorzy, których miałem okazję spotkać, oraz ci, którzy pomagali moim koleżankom i kolegom, cechują się wieloma wyjątkowymi zaletami. Moim zdaniem jedna z nich zasługuje na szczególne docenienie. Można by powiedzieć, że wiedza, zaangażowanie, doświadczenie lub po prostu troska. Ale tą cechą, moim zdaniem, jest rzeczywiste i pełne oddanie podopiecznemu. Podobnie jak u Homera, to sponsor określa, dlaczego potrzebuje tej przysługi od mentora dla swojego podopiecznego. Ten na pozór banalny element jest kluczowy. Sponsor albo wypuszcza spod swoich skrzydeł młodego lidera (niekoniecznie młodego), albo wie, że sam nie może mu odpowiednio doradzić. Wówczas zadaje sobie pytanie (lub powinien je zadać): czego potrzebuje, aby mój podopieczny osiągnął sukces i kto może mu w tym pomóc? Okazuje się, że często drobne wskazówki, przekazywane przez zaufaną osobę, mogą być zbawienne. Musimy pamiętać, że takim mentorem może być po prostu partner biznesowy, wzór do naśladowania lub autorytet.

Elon Musk często wspomina, że jego mentorami byli przede wszystkim Richard Feynman – fizyk znany z zasady "rozbijania problemów do ich najbardziej podstawowych prawd" (ang. breaking down problems to their most basic truths), Peter Thiel – współzałożyciel PayPala, z którym Musk współpracował przy tworzeniu tej firmy, oraz Larry Page – jeden z założycieli Google. Wspomina również Tony'ego Starka (postać fikcyjna). Musk często mówi, że Tony Stark, bohater serii filmów "Iron Man", był dla niego wzorem pod względem podejścia do innowacji i technologii.

Richard Feynman był inspiracją dla wielu. „Przyjemność poznawania” (The Pleasure of Finding Things Out) to zbiór esejów, wywiadów i wykładów Feynmana, które koncentrują się na jego filozofii nauki, podejściu do odkrywania świata oraz życiu naukowca. Książka została wydana pośmiertnie i stanowi wgląd w umysł jednego z najbardziej fascynujących fizyków XX wieku.

Feynman zawarł w niej kilka unikalnych koncepcji, które mogą być wskazówkami dla liderów nowego świata. "Ciekawość i radość odkrywania" – przekonuje, że największą przyjemnością w życiu jest samo odkrywanie, zadawanie pytań i znajdowanie odpowiedzi. To nie efekt końcowy, ale proces badawczy był dla niego źródłem największej satysfakcji. "Krytyczne myślenie i sceptycyzm" – podkreśla potrzebę krytycznego myślenia, niezależnie od autorytetów czy ustalonych norm. Zachęca do kwestionowania wszystkiego, co słyszymy, i przyjmowania tylko tych wniosków, które przetrwają próbę sceptycyzmu. To podejście znajduje odzwierciedlenie w jego metodzie opartej na „pierwszych zasadach”. "Odkrywanie dla samej przyjemności" – nauka i odkrywanie powinny być motywowane radością z samego procesu poszukiwania prawdy, a nie korzyściami materialnymi czy chęcią zdobycia sławy. Praca w laboratorium, rozwiązywanie problemów, czy nawet małe, osobiste odkrycia były dla niego źródłem nieustającej radości. "Nauka i etyka" – jego refleksje na temat odpowiedzialności naukowców wobec społeczeństwa są niezwykle aktualne. Feynman mówi o swoich doświadczeniach z Projektem Manhattan i dylematach etycznych związanych z rozwojem broni atomowej. Pokazuje, że wielka moc, którą daje nauka, wiąże się z odpowiedzialnością za jej wykorzystanie.

Choć nie wszystkich rad słuchał Musk, w filozofii Feynmana jest coś dla współczesnych liderów biznesowych, o czym często zapominamy w szarych dniach gdy pędzimy od spotkania do spotkania.

Zdjęcie wykonane w Botswanie. 

Dedykuję je wszystkim liderom, którzy mają to szczęście i posiadają odpowiednich mentorów.